Đề xuất cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2

Hôm nay (27-10), Quốc hội bước vào tuần làm việc thứ hai của kỳ họp thứ 10.

Một trong dự luật được Quốc hội thảo luận tại hội trường trong ngày làm việc đầu tuần là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp. Nội dung đáng chú ý tại dự luật này là sửa đổi, bổ sung Điều 41 về Phiếu lý lịch tư pháp.

Điều 41 dự thảo Luật quy định Phiếu lý lịch tư pháp gồm Phiếu lý lịch tư pháp số 1 và Phiếu lý lịch tư pháp số 2 được cấp cho cá nhân theo quy định. Phiếu lý lịch tư pháp số 2 được cấp theo yêu cầu của cá nhân chỉ để người đó biết được nội dung về lý lịch tư pháp của mình.

Việc sử dụng Phiếu lý lịch tư pháp phải được sự đồng ý của người được cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Phiếu lý lịch tư pháp được cấp dưới dạng bản giấy hoặc bản điện tử theo yêu cầu của cá nhân, có giá trị pháp lý như nhau.

“Bộ trưởng Bộ Công an quy định mẫu Phiếu lý lịch tư pháp” – dự Luật nêu rõ.

Đề xuất cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2
 

Người dân đang làm thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Ảnh: KHÁNH LY

Theo tờ trình của Chính phủ, quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 đang bị lạm dụng, không xuất phát từ nhu cầu muốn biết thông tin lý lịch tư pháp của mình mà từ yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, chủ yếu để bổ sung hồ sơ xin thị thực nhập cảnh, kết hôn, xuất khẩu lao động, xin việc làm…

Thực trạng này đã ảnh hưởng tới quyền được pháp luật bảo đảm bí mật cá nhân theo Hiến pháp và chính sách nhân đạo của pháp luật hình sự của Nhà nước ta, ảnh hưởng tới việc tái hòa nhập cộng đồng của người bị kết án, đặc biệt là những người được xóa án tích.

Phiếu lý lịch tư pháp số 2 thể hiện án tích đã được xóa và án tích chưa được xóa phục vụ cơ quan tiến hành tố tụng trong công tác điều tra, truy tố, xét xử và cấp theo yêu cầu của cá nhân để người đó biết được thông tin án tích của mình.

Để khắc phục tình trạng này, dự thảo Luật sửa đổi quy định về cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 theo hướng việc sử dụng Phiếu lý lịch tư pháp phải được sự đồng ý của người được cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Đồng thời, dự luật cũng bổ sung quy định về việc cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 (Điều 7).

Thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cơ bản tán thành với nội dung này và cho rằng việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 cho cá nhân để họ biết được nội dung về lý lịch tư pháp của mình là cần thiết. Việc tiếp tục duy trì hai loại Phiếu lý lịch tư pháp để cấp cho các đối tượng với mục đích sử dụng khác nhau là phù hợp theo thông lệ quốc tế.

“Trên cơ sở các thông tin thể hiện tại Phiếu lý lịch tư pháp số 2, cá nhân được cấp phiếu có thể tự quyết định việc cung cấp các thông tin về lý lịch tư pháp của mình cho các cơ quan, tổ chức theo yêu cầu và chịu trách nhiệm về các thông tin đó” - Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nêu.

Dù vậy, một số ý kiến trong Ủy ban này đề nghị cần có đánh giá tác động kỹ lưỡng đối với quy định về việc cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Nêu lý do, ý kiến cho hay điều này có thể khiến người dân gặp khó khăn khi thực hiện các thủ tục về xin thị thực, xuất cảnh, nhập cư... mà quốc gia sở tại yêu cầu phải cung cấp các thông tin liên quan đến án tích.

Do vậy, các ý kiến này đề nghị nghiên cứu, chỉnh lý quy định theo hướng xác định rõ một số trường hợp cụ thể mà cơ quan, tổ chức có thể yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2.

Ý kiến khác còn đề nghị nghiên cứu, bỏ hẳn quy định về việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 và nội dung này chỉ được lưu giữ trong cơ sở dữ liệu, phục vụ việc tra cứu, sử dụng của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. 

Các đại biểu tham dự Kỳ họp 10, Quốc hội khóa XV. Ảnh: QH

Phiếu lý lịch tư pháp điện tử được tích hợp trên VNeID
Cũng theo tờ trình của Chính phủ, quy định của pháp luật Lý lịch tư pháp hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu về cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong cấp Phiếu lý lịch tư pháp, còn gây khó khăn cho người dân và chỉ phù hợp với phương thức trực tiếp. Trong khi, hiện đã có nhiều quy định mới, tiến bộ về phương thức giải quyết thủ tục hành chính theo hướng trên môi trường điện tử, rút ngắn thời gian và giảm giấy tờ.

Từ thực tiễn đó, dự luật đã bổ sung quy định về Phiếu lý lịch tư pháp điện tử để phù hợp với quy định hiện hành về giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử, đáp ứng yêu cầu phát triển Chính phủ số, xã hội số hiện nay.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng Phiếu lý lịch tư pháp điện tử có giá trị pháp lý như Phiếu lý lịch tư pháp bằng giấy sẽ bảo đảm phù hợp với quy định hiện hành về giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử, đáp ứng yêu cầu phát triển Chính phủ số, xã hội số.

Theo đó, Phiếu lý lịch tư pháp được cấp cho người dân là Phiếu lý lịch tư pháp điện tử và được tích hợp trong hệ thống định danh và xác thực điện tử (VNeID), chỉ cấp bản giấy khi cá nhân có yêu cầu.