Con chuột đi vào đời sống văn hóa người Việt qua hệ thống 12 con giáp thật gần gũi như: năm Tý, giờ Tý. Nếu năm Tý là năm đầu tiên trong chu kỳ 12 con giáp thì giờ Tý lại là khung giờ đầu tiên trong ngày. Vậy vì sao một con vật chuyên phá hoại mùa màng, lương thực lại chiếm vị trí đầu tiên? Các nhà văn hóa dân gian cho rằng có nhiều cách lý giải sự mâu thuẫn này.
Theo quan điểm của PGS-TS Nguyễn Quảng Hồng - Giảng viên cao cấp viện SP Xã hội, Đại học Vinh: Có nhiều cách lý giải khác nhau về hình tượng con chuột. Trong quan niệm của người phương Đông có nền văn minh lúa nước phát triển, chuột là là con vật biểu trưng cho sự nhanh nhẹn, thông minh, thông minh, đặc biệt là sự biểu trưng cho sự sung túc, thịnh vượng. Bên cạnh đó, chuột còn đại diện cho sự thiện – ác, cái tốt – cái xấu hiện hữu trong con người.
Thêm nữa, chính những người nông dân cũng quan niệm khi nghe tiếng lích rích của đàn chuột kiếm mồi, nhất là trong ngày Tết lại dự báo điềm may mắn.
Lý giải của ông Đào Tam Tỉnh - Hội văn nghệ dân gian Nghệ An: Thực tế chuột là con vật có hại, thường sống ở những nơi sẵn lương thực. Khi nghe tiếng chuột chứng tỏ nơi đó sẵn lương thực, biểu trưng cho sự sung túc.
Bên cạnh đó, khi nhắc đến con chuột người Việt luôn cảm thấy có sự gần gũi, gắn kết bởi hình tượng con chuột xuất hiện với tần suất gần như nhiều nhất trong văn hóa dân gian. Một trong những ví dụ điển hình cũng là nét đặc trưng vùng kinh Bắc là tranh đông hồ có chủ đề “Đám cưới chuột”.
“Trong bức tranh “Đám cưới chuột”, nghệ nhân vẽ con mèo chấn đường, không cho đi. Con chuột khôn khéo, dâng lễ vật mà con mèo thích. Trong cuộc sống cũng vậy, có những lúc, những tình huống con người cũng cần phải có sự khéo léo”, ông Đào Tam Tỉnh – Hội văn nghệ dân gian Nghệ An chia sẻ thêm.
Ngoài ra, chuột còn trở thành một biểu tượng yêu thích của trẻ em toàn cầu, đó là chú chuột hoạt hình Mickey. Và dù còn mâu thuẫn trong giải thích về loài vật gây hại nhưng lại được yêu quý này, với bản tính thông minh, nhanh nhẹn, năm Canh Tý 2020 hứa hẹn đem lại may mắn sung túc cho mọi nhà, mọi người./.
Thông tin bạn đọc
Đóng Lưu thông tin